Anayasa Mahkemesi’nden 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun Bazı Hükümlerinin İptaline İlişkin Yeni Karar – Arbitration & Dispute Resolution

Yeni Gelişme

Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM“)
2023/160 esas, 2024/77 karar numaralı kararı
(“Karar“), 18 Nisan 2024 tarihli ve
32521 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanmıştır. AYM, 6325 sayılı
Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk
Kanunu’nun (“Arabuluculuk
Kanunu“) 18/A maddesinin 11 numaralı
fıkrasının birinci
cümlesinin “…bu taraf davada kısmen
veya tamamen haklı çıksa bile yargılama
giderinin tamamından sorumlu tutulur.” 
bölümünün ve ikinci cümlesi
olan “Ayrıca bu taraf lehine vekalet
ücretine hükmedilmez.”  cümlesinin
temel hak ve hürriyetleri orantısız bir şekilde
sınırlandırdığına ve mülkiyet
hakkı ve hak arama hürriyetinin ihlali niteliğinde
olduğuna, bu nedenle söz konusu hükümlerin
iptaline karar vermiştir.

Karar ne diyor?

Arabuluculuk Kanunu’nun 18/A maddesinin 11 numaralı
fıkrası uyarınca taraflardan biri geçerli bir
mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaz ise
davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile
yargılama giderinin tamamından sorumlu tutuluyordu.
Aynı fıkrada ayrıca toplantıya mazeretsiz
katılmayan taraf lehine vekâlet ücretine
hükmedilmeyeceği düzenlenmekteydi.

Çorum Tüketici Mahkemesi, önüne gelen bir
davada, itiraz konusu kuralların Anayasa’ya
aykırı olduğu kanaatine vararak, ilgili
düzenlemelerin somut norm denetiminin yapılması
için AYM’ye başvurmuştur. Başvuruyu
inceleyen AYM iptal kararı vermiştir.

• AYM’ye göre; arabuluculuğun dava
  şartı olarak düzenlendiği
  uyuşmazlıklarda, taraflar,
  uyuşmazlığın mahkeme huzurunda
  görülmesini isteyebileceği için arabuluculuk
  toplantısına katılmayarak arabuluculuk nezdinde
  uzlaşmayı örtülü olarak reddedebilir.
  İlgili tarafın uyuşmazlık sonunda haklı
  çıkması halinde ise tüm yargılama
  giderlerinden sorumlu tutulması,
  uyuşmazlığın mahkeme huzurunda
  görülmesini talep etme hakkına orantısız
  bir sınırlama getirmektedir.

• Karar’da AYM, arabuluculuk ilk toplantısına
  katılmayan tarafın sorumlu tutulduğu yargılama
  giderleri ve bu taraf lehine hükmedilmeyecek olan vekalet
  ücretinin, Anayasa’da düzenlenen mülkiyet
  hakkı kapsamında bir mülk teşkil ettiğini
  belirtmiştir. İlaveten AYM, dava yoluyla hak arama
  özgürlüğünün temel hak niteliği
  taşıdığının ve temel hak ve
  özgürlüklerden gereken şekilde
  yararlanılmasını ve bunların
  korunmasını sağlayan en etkili güvencelerden
  biri olduğunun altını çizmiştir. Bu
  kapsamda AYM, itiraz konusu kurallar uyarınca dava sonucunda
  haklı çıkan tarafın karşı taraftan
  alması gereken yargılama gideri ve vekalet
  ücretinden yoksun bırakılmasının,
  mülkiyet hakkı ve mahkemeye erişim haklarına
  sınırlama getirdiğini tespit etmiştir.

Özetle AYM; geçerli bir mazeret göstermeden
arabuluculuk ilk toplantısına katılmayan
tarafın yargılama giderlerinden tamamıyla sorumlu
tutulması ve vekalet ücretinin tamamından yoksun
bırakılmasının kişilere
aşırı bir külfet yüklemesi, kamu
yararı ile mülkiyet hakkı ve mahkemeye erişim
hakları arasında gözetilmesi gereken adil dengeyi
kişiler aleyhine bozması sebebiyle orantısız
bir sınırlamaya neden olduğu sonucuna
varmış ve itiraz konusu kuralı iptal
etmiştir.

İptal kararı, Resmi Gazete’de
yayımlanmasından (18 Nisan 2024) itibaren 9 ay sonra
yürürlüğe girecektir.

Sonuç

AYM’nin iptal kararı ile birlikte arabuluculuk ilk
toplantısına mazeretsiz katılmamanın
sonuçlarından olan “davanın lehe
sonuçlanması halinde dahi yargılama giderlerine
katlanma” ve “katılmayan taraf lehine vekalet
ücretine hükmedilememesi” düzenlemesi iptal
edilmiştir. Karar’ın etkileri, arabuluculuk
sürecine tabi tüm hukuki uyuşmazlıklar
açısından  takip edilmeli ve dikkate
alınmalıdır.

The content of this article is intended to provide a general
guide to the subject matter. Specialist advice should be sought
about your specific circumstances.

POPULAR ARTICLES ON: Litigation, Mediation & Arbitration from Turkey